Rossiya
Butunrossiya aholini roʻyxatga olishda ishtirok etish shaxs va fuqaroning masuliyati hisoblanadi. Aholini roʻyxatga olishda qatnashishdan boʻyin tovlagan fuqarolarga nisbatan hech qanday choralar qoʻllanilmaydi.
Ayni paytda, AQSH, Angliya va Chexiyada qonunga muvofiq, katta miqdorda jarimalar qoʻllash koʻzda tutilgan.
Rossiyada aholini roʻyxatga olishda ishtirok etish foydasiga yagona dalil bu odamning oʻzi haqida maʼlumotga muhtoj boʻlgan jamiyatning bir qismi ekanligini tushunish. Bundan tashqari, qonun chiqaruvchilar aholiga boʻlgan ishonch haqiqatga toʻgʻri javob olishga imkon beradi, deb hisoblashadi, shuning uchun Rossiyada aholini roʻyxatga olishda shaxsni yoki mulkni tasdiqlovchi hujjatlarni taqdim etish shart emas.
Chexiya
Chexiya Respublikasida aholini umumiy roʻyxatga olish kamida 10 yilda bir marta oʻtkaziladi. Aholini roʻyxatga olishni tartibga soluvchi qonun 1995-yilda qabul qilingan.
Roʻyxatga oluvchilar 28-fevraldan 1-martga oʻtar kechasi Chexiyada boʻlgan har bir kishiga 3 qismdan iborat boʻlgan roʻyxatga olish varaqlarini berishgan
Birinchi qismda shaxsiy xususiyatga ega boʻlgan savollar — familiya, yosh, millat, ona tili, diniy savollar mavjud edi. Chex tilini bilmaydigan chet elliklar uchun rus, ingliz, fransuz va boshqa tillarda toʻldirish uchun anketalar taqdim etildi.
Shaklning ikkinchi qismi uy egalariga qaratilgan edi. Savollar uyning texnik holati, joylashuvi va jihozlariga tegishli edi.
Uchinchi qism xonadon egalariga bagʻishlangan. Xonalar soni, mebelning holati, kompyuter yoki mobil telefonning mavjudligi, isitish usuli va hatto garajdagi mashinalar soni.Chet elliklar anketani dunyoning istalgan tilida toʻldirishlari mumkin edi. Ularga faqat 5 ta savol berildi: ism, familiya, jins, yosh, fuqarolik va kasb. Chexiya rasmiylari respondentlarning turmush darajasiga oydinlik kiritadigan deyarli har bir kichik tafsilotni bilishni xohlashadi. Aholini roʻyxatga olishdan boʻyin tovlaganlik uchun 10 ming kron jarima choralari mavjud; shakllardagi xatolar uchun 10 ming kron;
maʼlumotlarni oshkor qilish uchun 200 ming kron miqdorda jarimaga sabab boʻladi.
Buyuk Britaniya
Mamlakat aholini roʻyxatga olish qonunchilik bazasiga 1920-yildagi Birlashgan Qirollikning aholini roʻyxatga olish toʻgʻrisidagi qonuniga asoslanadi. Mazkur qonun hujjatlarida aholini roʻyxatga olishning barcha qoidalari belgilab berilgan, fuqarolarning qaysi toifalari, xonadonlar, korxona va muassasalar roʻyxatga olinishi, roʻyxatga olishni kim oʻtkazishi, soʻrovnomalar qanday shaklda tuzilishi kerakligi koʻrsatilgan. Bundan tashqari, aholini roʻyxatga oluvchilarni ishga qabul qilish qoidalari, lavozim majburiyatlari va aholini roʻyxatga olishni oʻtkazish usullari koʻrsatilgan. Qonun hujjatlarida aholini roʻyxatga olish jarayonida toʻplangan fuqarolarga oid shaxsiy maʼlumotlarning majburiy maxfiyligi hamda aholini roʻyxatga oluvchi shaxslarning ushbu maʼlumotlarni oshkor qilganlik uchun javobgarlik chorasi joriy etilgan.
Har bir aholini roʻyxatga olish boshlanishidan taxminan bir yil oldin, Buyuk Britaniya Birlashgan Qirolligi Qirolichasi alohida qonun qabul qiladi (1920-yilgi aholini roʻyxatga olish toʻgʻrisidagi qonunga majburiy havola bilan).
Ushbu maxsus akt aholini roʻyxatga olishni oʻtkazish metodologiyasini belgilaydi, aholini roʻyxatga olish sanasini belgilaydi va kompaniyani moliyalashtirish uchun mablagʻlarni ajratadi. Buyuk Britaniyaning 1920-yildagi aholini roʻyxatga olish toʻgʻrisidagi qonuni Buyuk Britaniya hududlari uchun asosiy hisoblanadi. Aholini roʻyxatga olishda ishtirok etadigan ijtimoiy xodimlarga nisbatan qatʼiy talablar qoʻyiladi. Ular maxsus oʻquv kursidan oʻtishlari kerak va aholini roʻyxatga olishdan uch kun oldin ular "homiylik" ostidagi hududning barcha aholisiga anketani qanday toʻgʻri toʻldirish kerakligini eʼlon qilishlari kerak. Ishchilar xushmuomala, sabrli, batafsil yozma koʻrsatmalarga amal qila oladigan, yaxshi tashkil etilgan, ogʻzaki va yozma ravishda aniq muloqot qila oladigan va jamoada yaxshi ishlashi kerak.
2001-yilgi aholini roʻyxatga olishda aholini roʻyxatga oluvchilar soʻrovnomalarni fuqarolarga uylarida etkazib berishgan va fuqarolarning oʻzlari toʻldirilgan anketalarni pochta orqali yuborishgan. Anketa oʻz-oʻzidan koʻrsatilgan konvert bilan taʼminlangan va pochta toʻlovi qaytarilgan.
Aholini roʻyxatga olish kompaniyasining shiori: "Birinchi darajali kompaniya birinchi darajali texnologiyani anglatadi!" Soʻrovnomada skanerlar uchun maxsus optik identifikatsiya belgilaridan foydalanilgan, bu esa ulardan maʼlumotlarni tezda oʻqish imkonini berdi.
Kam taʼminlangan, nogironlarga ijtimoiy yordam koʻrsatish boʻyicha davlat dasturlarini qoʻllab-quvvatlash, huquqbuzarliklarning oldini olish, ishsizlik, aholining jismoniy va ijtimoiy salomatligi, mehnat sharoitlari, hatto fuqarolarning borishi uchun foydalanadigan transport turiga oid savollar kiritildi. Aholini roʻyxatga olish britaniyaliklar uchun odatiy hol: u har 10 yilda bir marta va har doim aprel oyida oʻtkaziladi, bu issiq quyoshli ob-havo tufayli ommaviy tadbirlarni oʻtkazish uchun eng qulay oy hisoblanadi.
Avstriya
Avstriyada aholini roʻyxatga olish har 10 yilda bir marta oʻtkaziladi. Avstriyada aholini roʻyxatga olish fuqarolarning shaxsiy soʻrovi orqali amalga oshiriladi. Suhbatdoshlar anketalarni olib kelishadi, rezidentlar ularni toʻldiradilar va baʼzi savollarga javoblarga qarab (masalan, yashash joyi haqida) tegishli roʻyxatga olish savolnomasini toʻldirishlari kerak boʻladi. Aholi uchun soʻrovnomalarning quyidagi shakllari ishlab chiqilgan: soʻrovnoma mamlakatning hozirgi aholisini hisobga olishning asosiy shakli, uy-joy fondini oʻrganish uchun soʻrovnomalar va har bir xonadon egasi uchun xonadon boʻyicha soʻrovnoma.
Avstriyaliklar intizomli: ular soliq toʻlaganliklari uchun qisman oʻzlariniki deb hisoblagan byudjet pullarini tejashadi. Oxirgi aholini roʻyxatga olish boʻyicha axborot kampaniyasi asosan aholiga uni oʻtkazish vaqti va roʻyxatga olish blankalarini qanday toʻldirish haqida maʼlumot berishga qaratilgan edi. Avstriya aholisi nafaqat aholini roʻyxatga olishda, balki butun mamlakat boʻylab tez-tez oʻtkaziladigan turli ommaviy soʻrovlarda, masalan, xizmatlarning ayrim turlariga boʻlgan talabni, yangi xizmatlarni joriy etish boʻyicha odamlarning fikrlarini bilish uchun bajonidil ishtirok etadi. yoʻl harakati qoidalari va boshqalar. Soʻrov savollariga shaxs toʻgʻrisidagi maʼlumotlar, jumladan, dini, oilaviy ahvoli, millati, fuqaroligi, maʼlumoti, xorijiy tillarni bilishi, shuningdek, aholining turmush sharoiti haqida maʼlumotlar kiritilgan.
Janubiy Afrika Respublikasi
Janubiy Afrikada aholini roʻyxatga olish har besh yilda bir marta oʻtkaziladi. Mamlakatning butun aholisini sanashga qaratilgan birinchi aholini roʻyxatga olish 1996-yilda boʻlib oʻtdi. Mutaxassislar uning natijalarini ishonchsiz deb hisoblashadi. Roʻyxatdan oʻtmagan aholining 10 foizi aniqlandi.
Janubiy Afrikada ikkinchi aholini roʻyxatga olish 2001-yil oktyabr oyida oʻtkazildi. Aholini roʻyxatga olish Statistika toʻgʻrisidagi qonun bilan tartibga solingan. Qonun maʼlumotlarning maxfiyligini kafolatlaydi, mansabdor shaxslar oshkor qilmaslikka qasamyod qiladi va barcha maʼlumotlar faqat anonim shaklda eʼlon qilinadi.
Aholini roʻyxatga olishning asosiy maqsadlari birlashgan millatning toʻgʻri portretini yaratish va janubiy afrikaliklarning demokratik jamiyat qurishga tayyorligini kuchaytirish edi, bu mamlakat rahbariyatiga koʻra, barcha janubiy afrikaliklarning, xususan, oq tanlilarning ehtiyojlarini markazlashtiradi. Shuningdek, Janubiy Afrikaning toʻqqizta provinsiyasining har birida turmush darajasini aniqlash va uy-joy sharoitlarini yaxshilash zarurligini aniqlash, shuningdek, OITSning tarqalish darajasini aniqlash (bilvosita belgilar asosida: yosh tarkibidagi oʻzgarishlar) vazifalari qoʻyildi. aholi sonining oʻzgarishi).
Aholini roʻyxatga olish blankasida quyidagi savollar mavjud edi: jins; yoshi; til; qancha tugʻilgan bolalar tirik qoldi, qanchasi vafot etdi; Tugʻilgan joyi; fuqarolik; taʼlim darajasi; taʼlim muassasalarida oʻqish vaqti; bandlik holati; daromad darajasi; uy-joy turi; telefon, elektr, kanalizatsiya, suv taʼminoti bilan taʼminlash.
Janubiy Afrikadagi ikkinchi aholini roʻyxatga olish doirasida 80 000 nafar roʻyxatga oluvchi 10 million uy, shifoxona, mehmonxona, qamoqxona va boshqa muassasalarga tashrif buyurib, mamlakat taraqqiyoti haqida maʼlumot toʻpladi. 2001-yilgi aholini roʻyxatga olish paytida mamlakat aholisi 9 dan 10-oktyabrga oʻtar kechasi joylashuviga qarab hisoblangan.
Braziliya
Braziliyada mamlakat qonunchiligida aholini roʻyxatga olish jarayonini tartibga soluvchi alohida band yoʻq. Lekin bu davlat ham BMT tavsiyalariga amal qiladi. 2000-yildagi Braziliyadagi aholini roʻyxatga olish bosqichma-bosqich oʻtkazildi. Birinchi bosqichda Braziliyaning uchta yirik tumanlari: Rio-de-Janeyro, San-Paulu va Salvador aholisi soʻrovdan oʻtkazildi. Asosiy eʼtibor aholini roʻyxatga olish maʼlumotlari asosida, ayniqsa, bolalar uchun resurslarni adolatli taqsimlash vaʼdasiga qaratildi. Mamlakat rahbarlari fuqarolarga murojaat qildi. Prezident aholini roʻyxatga olish savodsizlik, qashshoqlik va uy-joy taqchilligiga qarshi kurashda yordam berishini taʼkidladi. Aholini roʻyxatga olishning eng muhim vazifalaridan biri bolalarning yashash sharoitlarini, ularni maktab va boshqa oʻquv yurtlarida oʻqitish imkoniyatlarini, tibbiy yordamning mavjudligini aniqlash edi.
Aholini roʻyxatga olish yordamida davlat organlari aholi tarkibi, oʻrganilayotgan tumanlardagi mulk tarkibi, ijtimoiy va yosh tarkibi toʻgʻrisida zarur maʼlumotlarga ega boʻldi. Aholini roʻyxatga olish politsiyaning muntazam reydlariga qaramay, katta shaharlar atrofida oʻz-oʻzidan va koʻpincha noqonuniy ravishda joylashayotgan aholini qamrab olishi kerak edi.
Mazkur mahallalarga aholining eng kam taʼminlangan qatlamlari vakillari tushuntirish ishlari olib borilib, ular baxtsizlikka uchragan doʻstlarini aholini roʻyxatga olishdan qoʻrqmaslikka koʻndirib, savollarga javob berishdi.
Amerika Qoʻshma Shtatlari
AQSH Konstitutsiyasiga koʻra, Vakillar palatasida oʻrinlar taqsimoti va toʻgʻridan-toʻgʻri soliqlar shtatlar aholisi bilan bogʻliq. Shuning uchun ham 1790-yildan boshlab har 10 yilda bir marta umumiy aholini roʻyxatga olish oʻtkaziladi. Muntazam aholini roʻyxatga olish davlatning bevosita ehtiyojidir. Aholini roʻyxatga olish umummilliy hodisa sifatida qaraladi va unda ishtirok etish demokratiya mavjudligining zaruriy shartidir.
aholini roʻyxatga olishning reklama kompaniyasi 17 tilda olib borildi. AQSH aholini roʻyxatga olish va Rossiya oʻrtasidagi asosiy farq aholi toʻgʻrisida maʼlumot toʻplash usulidir. Qoʻshma Shtatlarda bu aholini roʻyxatga olish anketalarini mamlakatning barcha aholisiga yuborish orqali amalga oshiriladi, ular toʻldirilgandan soʻng AQSH aholini roʻyxatga olish byurosiga yuboriladi. Yakuniy bosqichda aholini roʻyxatga olish blankalari Byuro tomonidan ololmagan aholining uylariga maxsus roʻyxatga oluvchilar keladi.
Aholini roʻyxatga olish paytida har oltinchi oila uzun shaklda soʻrovnoma oldi. Unda oltita asosiy savoldan tashqari yana 46 ta qoʻshimcha savol bor edi, masalan: “Oilada karlar bormi? Ishga qanday borasiz?
Aholini roʻyxatga olishdan boʻyin tovlaganlik uchun jarimalar tizimi samarasiz ekanligiga ishonch hosil qilib, soʻnggi aholini roʻyxatga olish paytida muammo tubdan hal qilindi: Kongress aholini roʻyxatga olish byudjetini 6 barobarga oshirdi. Pul asosan reklama kampaniyasiga ketgan.
Aholini roʻyxatga olish natijalari Milliy arxiv idoralari, kutubxonalar va Oila tarixi markazlarida mavjud boʻlib, bu koʻplab aholiga oʻz ota-bobolari, shu jumladan 19-asr avlodlari qaerda yashaganligini bilish imkonini beradi.
Roʻyxatga olish jarayonlarini tashkil etish va oʻtkazish
boʻlimi bosh mutaxassisi I.Palvanova